مشعر

مشعر یا مشعرالحرام به منطقه ای حدفاصل تنگۀ مأزمین تا وادی مُحَسِّر اطلاق می شود[1]و جزء محدودۀ حرم به شمار می آید. طول آن حدود 4000 متر و مساحت آن حدود 5/12 کیلومتر است.[2]

 منطقۀ مشعر که به مزدلفه نیز مشهور است بین منطقۀ عرفات و منطقۀ منا واقع شده است. صحرای مشعر همه ساله در ایام حج پذیرای موج انبوهی از حاجیان است که با بیتوته، عبادت و کسب معرفت نسبت به پروردگار، آمادگی لازم برای حضور در سرزمین منا و رمی جمرات را پیدا می­کنند.

اعمال حج

وقوف در مشعرالحرام دومین وقوف واجب حج و از ارکان اصلی آن است. حاجیان پس از نماز مغرب روز عرفه از سرزمین عرفات به سمت مشعر حرکت می­کنند. زمان وقوف واجب در مشعرالحرام از طلوع فجر عید قربان تا طلوع خورشید است. از جمله اعمال مستحب بر اساس روایات هنگام  وقوف در مشعر می­توان به: ذکر و یادخداوند، احیا و شب زنده­داری و جمع کردن سنگ­ریزه برای رمی جمرات اشاره کرد.

آیه الله جوادی آملی در توصیف فلسفۀ وقوف در مشعرالحرام می­فرماید:

«راز وقوف و بیتوته در مشعرالحرام این است که حج­گزار قلب خود را با شعار تقوا آگاه کرده، تقوا و خوف از خداوند را شعار دل خود قرار دهد تا قلب او با تقوا شناخته شود، زیرا شعار هر قومی، معرّف آن قوم است. بنابراین، اگر چه تقوا در همۀ مناسک حج مطرح است، اما تجلی ویژۀ آن، هنگام وقوف در مشعر الحرام، مشهود واقفان بر اسرار است»[3].

نام­های مشعر

در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم­السلام از این سرزمین با نامهایی همچون مَشْعَرُالحرام، مُزْدَلِفِه، جَمْع  یاد شده که هر کدام از این اسامی نمایانگر ویژگی­های خاص این سرزمین است. قرآن کریم سرزمین مشعر را جایگاه ذکر و یاد خداوند دانسته و می­فرماید:

«فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ» [4]
و هنگامی که از عرفات کوچ کردید، خدا را در مشعر الحرام یاد کنید.

واژۀ مشعر به معنای محل معرفت و شعور است[5] و علامتی از فهم و شعور انسان نسبت به اسرار حج است.

در منابع روایی از این سرزمین به مُزْدَلِفِه یاد شده است. معنای آن محل اجتماع و نزدیک شدن است. معاویه بن عمار به نقل از امام صادق علیه­السلام می­گوید:

جبرئیل ابراهیم علیه­السلام را به موقف(عرفات) برد و تا غروب خورشید در آنجا اقامت

گزید، آن­گاه هنگام حرکت به سوی مشعر به آن حضرت گفت: یا إِبْرَاهِیمُ ازْدَلِفْ إِلَی الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ؛ ای ابراهیم! به مشعرالحرام نزدیک شو، از این رو به آن مزدلفه می­گویند.[6]

از دیگر نامهایی که در روایات بر این سرزمین اطلاق شده، جَمْع است. دلیل آن را اجتماع مردم در این سرزمین، یا استحباب جمع خواندن نماز مغرب و عشا دانسته­اند. امام رضا علیه­السلام در این زمینه می­فرمایند:

إِنَّمَا سُمِّیَتِ الْمُزْدَلِفَةُ جَمْعاً لِأَنَّهُ یُجْمَعُ فِیهَا- بَیْنَ الْمَغْرِبِ وَ الْعِشَاءِ بِأَذَانٍ وَاحِدٍ وَ إِقَامَتَیْنِ[7]

مزدلفه از آن جهت جمع نامیده می­شود، که در آنجا نماز مغرب و عشا با هم جمع شده و با یک اذان و دو اقامه خوانده می­شود.

پی نوشت ها