زیارت اربعین

زیارت اربعین اجتماع شیعیان جهان در بزرگداشت چهلمین روز شهادت امام حسین­ علیه­ السلام در کشور عراق و شهر کربلاست که همه ساله در روز بیستم ماه صفر برگزار می ­گردد. قدمت این حرکت بر اساس برخی منابع از چهلمین روز شهادت ایشان با ورود جابر بن عبدالله انصاری آغاز شده است و با زیارتنامۀ صادر شده توسط امام صادق علیه ­السلام برای زیارت اربعین سیدالشهدا تقویت گردید[1] و در ادامه با روایت امام حسن عسکری علیه ­السلام که زیارت اربعین از نشانه­ های مومن دانستند[2]، تثبیت گردید.

حاصل این توجه، ایجاد اهمیت و جایگاه ویژۀ زیارت اربعین در بین علاقمندان به اهل بیت علیهم ­السلام در طول تاریخ گردید به طوری که امروزه شاهد پیاده ­روی میلیونی شیعیان و اجتماع در روز اربعین در شهر کربلا هستیم. اجتماعی که موجب اتحاد تشیع و جلوۀ امت واحده شده است.

تاریخچۀ زیارت اربعین

اولین زائر امام حسین علیه­السلام از بین مسلمانان در اربعین، جابر بن عبدالله انصاری صحابی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است که به همراه عطیه عوفی وارد سرزمین کربلا شدند و پس از غسل در رود فرات به سمت مزار سیدالشهدا علیه ­السلام حرکت کردند.[3]

همچنین نخستین زائر اربعین از بنی­ هاشم نیز کاروان اسرای کربلا هستند که در اربعین اول یا دوم در مسیر بازگشت از شام به سمت مدینه در کربلا توقف کردند. البته در بعضی منابع مانند کتاب الملهوف على قتلى الطّفوف نوشتۀ سیدبن طاووس، زمان حضور کاروان اهلبیت  با حضور جابر در سرزمین کربلا را یکی دانسته­اند:

«هنگامى که زنان و خاندان امام حسین علیه ­السلام از شام بازگشتند و به عراق رسیدند به راهنمایشان گفتند: «ما را از راه کربلا ببر». آنان به قتلگاه [شهدا] رسیدند و جابر بن عبداللّه انصارى ـ که خدا رحمتش کند ـ و گروهى از بنى هاشم و مردانى از خاندان پیامبر صلى الله علیه و آله را دیدند که براى زیارت قبر حسین علیه­السلام آمده بودند. پس در یک زمان، در آن جا گرد آمدند و با گریه و اندوه و بر سر و صورت زنان، به هم رسیدند و مجلس­هاى عزایى بر پا داشتند که جگر را آتش مى­زد . زنان حاضر در آن جا هم گِرد آمدند و چندین روز، همین گونه ماندند».[4]

سنت زیارت اربعین

در طول تاریخ تشیع علما و مراجع بزرگ برای زیارت حضرت اباعبدالله ­الحسین علیه­السلام در روز اربعین اهمیت زیادی قائل بودند و به صورت انفرادی یا جمعی، با پای پیاده از نجف اشرف به سمت کربلا رهسپار می­شدند.

شیخ جعفر کاشف ­الغطاء، شیخ مرتضی انصاری، آخوند خراسانی و ... از جملۀ علمای متاخر بودند که به برپایی این سنت اهتمام ویژه­ای داشتند. میرزا جواد ملکی تبریزی از علمای نامدار که خود بارها مسیر نجف به سمت کربلا را پیاده پیموده است در کتاب المراقبات دربارۀ بزرگداشت روز اربعین چنین می­گوید:

«به هر روی بر مراقبه کننده لازم است که بیستم صفر(اربعین) را برای خود روز حزن و ماتم قرار داده، بکوشد که امام شهید را در مزار حضرتش زیارت کند، هر چند تنها یک بار در تمام عمرش باشد».[5]

در سالهای اخیر این گردهمایی عظیم با ترکیب جمعیتی از سرتاسر جهان، در مقطعی از زمان، جامعه­ای واحد با عالی­ترین تعاملات اخلاقی و رفتاری را تشکیل داده است که در یک هدف و مقصد واحد در حرکتند و به رشد اجتماعی و فردی امت مسلمانان کمک فراوانی می­کنند.

پیاده روی اربعین حرکتی به عمق تاریخ تشیع است که نماد وحدت جامعۀ تشیع حول انوار مقدس امام حسین علیه­السلام تشکیل گردیده و تا امروز مظهر آرمان­های متعالی دین اسلام و آمادگی جمعی برای ظهور آخرین ذخیرۀ الهی حضرت حجت بن الحسن عجل­ الله ­تعالی­ فرجه ­الشریف است.

پی نوشت ها

[1] . تهذیب الاحکام(شیخ طوسی)، ج۶، ص۱۱۳.

[2] . ر.ک:تهذیب الاحکام(شیخ طوسی)، ج۶، ص۵۲.

[3] . مفاتیح الجنان، باب سوم، زیارت امام حسین در روز اربعین.

[4] . الملهوف على قتلى الطّفوف، ص225.

[5] . المراقبات،ص152.

تألیف جمعی از نویسندگان، در پژوهشکده حج و زیارت تهیه شده و از سوی  نشر مشعر منتشر شد. این کتاب شامل مجموعه مهمترین مقالات نوشته شده درباره اربعین حسینی به زبان فارسی در نشریات کشور است. این کتاب در دو بخش تنظیم شده است. برای تهیه این مجموعه از لینک زیر استفاده نمایید

لینک صفحه خرید مجموعه مقالات اربعین