مناسک حج

مناسک حج اصطلاحی­ست که فقها به اعمال خاصی که حاجیان در اماکن مخصوص در مکه مکرمه و اطراف آن انجام می­دهند، اطلاق می­کنند. این اعمال بر هر انسان بالغ، عاقل، آزاد و مستطیع یک بار در طول عمر واجب است و وجوب آن فوری بوده و تاخیر از انجام آن گناه کبیره است.

حج در لغت به معنای قصد و آهنگ زیارت است  و در عرف شرع به قصد زیارت خانۀ خدا و انجام مناسک حج در ماه ذی¬الحجه اطلاق شده است.

مناسک حج دارای آداب و اعمالی است که بعضی از آن­ها آداب ظاهری و بعضی باطنی­اند که حج گزار قبل از عزیمت باید با آگاهی کامل نسبت به این آداب به سفر معنوی حج مشرف شود.

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

وَ لِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِی عَنِ الْعَالَمِینَ[1]

 و خدا را حقّی ثابت و لازم بر عهده مردم است که [برای ادای مناسک حج] آهنگ آن خانه کنند، [البته] کسانی که [از جهت سلامت جسمی و توانمندی مالی و باز بودن مسیر] بتوانند به سوی آن راه یابند، و هر که ناسپاسی ورزد [و از رفتن به آنجا خودداری کند، به خود زیان زده]؛ زیرا خدا از جهانیان بی نیاز است.

حج بزرگترین و با شکوه­ترین آیین سیاسی و اجتماعی و عبادی مسلمانان در سرتاسر جهان است که با انجام مناسک حج در مسیری مشخص عقاید، اهداف و آرمانهای خود را نشان می­دهند. در یک نگاه کلی این مناسک سیر وجودی انسان به سوی خداوند است گه در آن پروردگار جهانیان در مرکز قرار دارد و امت در گرداگرد او به ذکر مشغولند.

انواع حج

حج به سه صورت حج قِران،حج اِفراد و حج تمتع قابل انجام است. حج قِران و حج اِفراد  مخصوص ساکنین شهر مکه و اطراف آن است.

مناسک حج تمتع برای مسلمانانی است که از سایر نقاط برای به جا آوردن اعمال به مکه می­آیند. اعمال و مناسک در حج تمتع عبارت است از:

الف) اعمال عمرۀ تمتع شامل:

احرام  2- طواف خانۀ کعبه  3- نماز طواف 4- سعی بین صفا و مروه  5- تقصیر
در عمرۀ مفرده پس از انجام این اعمال دو عمل طواف نساء و نماز طواف نساء نیز انجام می­شود.

ب) اعمال حج تمتع شامل:

1- احرام  2- وقوف در عرفات 3- وقوف در مشعرالحرام  4- رمی جمرۀ عقبه

5- قربانی 6- تراشیدن موی سر 7- بیتوته در منا در شب یازدهم و دوازدهم ذی­الحجه

8- رمی جمرات سه گانه 9- طواف زیارت 10-نماز طواف 11-سعی بین صفا و مروه

12= طواف نساء 13- نماز طواف نساء

پی نوشت ها