حج یکی از ارکان اسلام و یکی از بزرگترین مراسم جمعی مذهبی در جهان است که هر سال میلیون‌ها مسلمان از کشورهای مختلف به سرزمین وحی می‌روند تا این مناسک الهی را انجام دهند.

حج نه تنها یک عبادت فردی است بلکه یک عمل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز محسوب می‌شود که می‌تواند برای تقویت همبستگی، همدلی، هم‌اندیشی و هم‌عملی مسلمانان در سراسر جهان مؤثر باشد.

اما از سال ۱۳۹۹ با شیوع ویروس کرونا و پیشروی پاندمی کووید-۱۹، برگزاری حج و عمره با مشکلات و چالش‌های جدیدی روبرو شد.

این ویروس که از طریق تنفس و قطرات بینی و دهان منتقل می‌شود،

می‌تواند در شرایط ازدحام و تجمع زیاد انسان‌ها، به سرعت گسترش یابد و باعث ابتلا، بیماری و مرگ بسیاری از آن‌ها شود.

بنابراین، کشورهای مختلف برای مقابله با این بیماری، محدودیت‌هایی را در حرکت، سفر، تجمع و برگزاری مراسم عمومی اعمال کردند.

کشور عربستان سعودی نیز به عنوان میزبان حج و عمره، اقداماتی را برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در مکه و مدینه و مشاعر اندام داد.

این اقدامات شامل محدود کردن تعداد زائران، اعمال پروتکل‌های بهداشتی، ارائه خدمات الکترونیکی، توزیع واکسن و انجام آزمایش‌های دوره‌ای بود.

این اقدامات باعث شد که حج و عمره در دو سال گذشته به شکل محدود و با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار شود.

اما این اقدامات نه تنها موجب کاهش خطر ابتلا به کرونا شد بلکه فرصت‌هایی را نیز برای ترویج فرهنگ حج و زیارت ایجاد کرد.

چالش‌های حج در زمان کرونا

برگزاری حج و عمره در شرایط کرونایی نه تنها چالش‌هایی را به وجود آورد بلکه فرصت‌هایی را نیز برای ترویج فرهنگ حج و زیارت ایجاد کرد.

می‌توان به برخی از این فرصت‌ها اشاره کرد:

افزایش آگاهی و آموزش درباره حج و عمره: یکی از فرصت‌هایی که کرونا برای حج و عمره ایجاد کرد، افزایش آگاهی و آموزش درباره حج و عمره بود.

با توجه به این‌که بسیاری از مسلمانان از شرکت در حج و عمره محروم شدند، این فرصت را برای یادگیری و تحقیق بیشتر در این زمینه استفاده کردند.

برخی از سایت‌ها، کانال‌ها، برنامه‌ها و کتاب‌های مربوط به حج و عمره نیز برای ارائه محتوای آموزشی و اطلاع‌رسانی در این زمینه فعالیت کردند.

برای مثال، سایت مشعر به آدرس mashar.hajj.ir یکی از سایت‌های مذهبی است که به ترویج فرهنگ حج و زیارت می‌پردازد و محتوای متنوع و جذابی را در این زمینه ارائه می‌دهد.

ارتباط با زائران حج و عمره: یکی دیگر از فرصت‌هایی که کرونا برای حج و عمره ایجاد کرد، ارتباط با زائران حج و عمره بود.

با توجه به این‌که تعداد زائران حج و عمره کم بود، امکان ارتباط با آن‌ها و استفاده از تجربیات و خاطرات آن‌ها بیشتر شد.

برخی از زائران نیز از رسانه‌های مختلف، مانند تلویزیون، رادیو، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، برای انتقال تصاویر، صداها و حس‌های خود از حج و عمره استفاده کردند.

این ارتباط با زائران حج و عمره می‌تواند برای افزایش اشتیاق، انگیزه و آمادگی مسلمانان برای شرکت در حج و عمره در آینده مفید باشد.

استفاده از فناوری‌های نوین در حج و عمره: یکی دیگر از فرصت‌هایی که کرونا برای حج و عمره ایجاد کرد، استفاده از فناوری‌های نوین در حج و عمره بود.

با توجه به این‌که کرونا محدودیت‌هایی را در حرکت و تجمع زائران ایجاد کرد،

خدمات الکترونیکی: یکی از فناوری‌هایی که در حج و عمره استفاده شد، خدمات الکترونیکی بود.

این خدمات شامل ثبت‌نام، رزرو، پرداخت، اخذ مجوز، ارائه اطلاعات و راهنمایی، ارتباط با مسئولان و زائران و غیره بود.

این خدمات باعث شد که زائران بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی و صرف زمان و هزینه، امور خود را انجام دهند و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنند.

- سامانه‌های هوشمند: یکی دیگر از فناوری‌هایی که در حج و عمره استفاده شد، سامانه‌های هوشمند بود.

این سامانه‌ها شامل دستبندهای هوشمند، برچسب‌های الکترونیکی، دوربین‌های تشخیص چهره، سنسورهای حرارتی، ربات‌های خدماتی و غیره بود.

این سامانه‌ها باعث شد که زائران بتوانند از خدمات بهتری برخوردار شوند و مسئولان بتوانند نظارت، کنترل و مدیریت بهتری بر روی جمعیت، ترافیک، امنیت و بهداشت داشته باشند.

حج و عمره مجازی: یکی دیگر از فناوری‌هایی که در حج و عمره استفاده شد، حج و عمره مجازی بود.

این فناوری به زائرانی که نتوانستند به عربستان سعودی سفر کنند، امکان داد که از طریق اینترنت و با استفاده از تصاویر و صداهای واقعی و یا مجازی، حضور و تجربه حج و عمره را احساس کنند.

این فناوری نه تنها برای زائران مجازی بلکه برای زائران حقیقی نیز مفید بود که می‌توانستند از آن برای تکمیل و تقویت تجربه حج و عمره خود استفاده کنند.

به این ترتیب، می‌توان گفت که حج و عمره در زمان کرونا چالش‌ها و فرصت‌هایی را به همراه داشت که می‌توانستند برای تحول و توسعه حج و عمره مؤثر باشند.

امیدواریم که با رفع شرایط کرونایی و بازگشت به حالت عادی، بتوانیم از این چالش‌ها و فرصت‌ها به نحو احسن استفاده کنیم و حج و عمره را به شکلی بهتر و زیباتر انجام دهیم.

پیشنهادی مشعر 

محصولات مجازی

کتاب های تازه

تهیه لوازم زائر 

سوغات و هدایا

 مطالب بیشتر